Gen EGFR
Gen EGFR jest czynnikiem wzrostu wytwarzanym przez komórki nabłonkowe i jest on najważniejszym regulatorem wzrostu w tych komórkach. Mutacje genu EGFR są częste i występują w wielu rodzajach nowotworów. Są one charakterystyczne dla nowotworów płuc (niedrobnokomórkowy rak płuc, gruczolak płuc, wielokomórkowy rak płuc), ale według wyników najnowszych badań, mutacje takie występują w kilku procentach przypadków nowotworów łożyska, żołądka a także głowy i szyi.
Gen EGFR zawiera instrukcje tworzenia białka receptorowego zwanego receptorem naskórkowego czynnika wzrostu, które obejmuje błonę komórkową, tak że jeden koniec białka pozostaje wewnątrz komórki, a drugi koniec wystaje z zewnętrznej powierzchni komórki. To ustawienie umożliwia receptorowi wiązanie do innych białek, zwanych ligandami, poza komórką i odbieranie sygnałów, które pomagają komórce reagować na jej otoczenie. Ligandy i receptory pasują do siebie jak klucze do zamków. Receptor naskórkowego czynnika wzrostu wiąże się z co najmniej siedmioma różnymi ligandami. Wiązanie liganda z receptorem naskórkowego czynnika wzrostu pozwala receptorowi na przyłączenie się do innego pobliskiego białka receptora naskórkowego czynnika wzrostu, włączając kompleks receptora. W rezultacie, w komórce uruchamiane są szlaki sygnałowe, które promują komórkę wzrost i podział (proliferacja) oraz przeżycie komórek.
Odkryto między innymi, iż mutacje prowadzące do nadekspresji genów EGFR (np. zwiększona regulacja lub amplifikacja) są istotnie związane z wieloma nowotworami:
- gruczolakiem płuc (40% przypadków),
- nowotworami odbytu,
- glejakiem (50%),
- nowotworami nabłonkowymi głowy i szyi (80–100%),
- rakiem łożyska.
Nieprawidłowa sygnalizacja komórkowa poprzez gen EGFR pełni również ważną rolę przy rozwoju chorób zapalnych takich jak:
- łuszczyca,
- zapalenie skóry,
- miażdżyca tętnic.
Ponadto gen EGFR ma wpływ na zwłóknienie, gojenie ran, czy chorobę monogeniczną.
W przypadku wystąpienia mutacji w genie EGFR ten spowoduje niewłaściwy podział komórki lub jej nagły wzrost, co powoduje powstanie guza. Takie zjawisko jest związane z wieloma nowotworami. Aby uniknąć nowotworu lub zbadać przyczynę wykrytego już nowotworu warto zbadać się pod kątem występowania mutacji genu EGFR. Wynik takiego badania może bardzo pomóc w doborze właściwego leczenia nowotworu lub w przypadku osoby zdrowej wprowadzić odpowiednią profilaktykę przednowotworową.
Określenie mutacji w obrębie genu EGFR komórek nowotworowych, istotne dla wyboru celowanej terapii i oceny rokowania u chorych na nowotwór. Czynniki wzrostu są prawidłowymi białkami, stymulującymi wzrost komórek, proliferację i różnicowanie. Nadmierna ekspresja receptora dla czynnika wzrostu, zaburzenia jego aktywacji i szlaku przewodzenia sygnałów, stają się przyczyną powstawania i progresji nowotworów (m.in. jelita grubego, trzustki, nerki itd.). Receptor czynnika wzrostu naskórka, EGFR, ulegający nadekspresji w m.in. komórkach przerzutującego raka jelita grubego, jest odpowiedzialny za proliferację komórek i tworzenie przerzutów, tj. przeżycie komórek transformowanych i zdolność inwazji.